مديركل دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به برنامه‌هاي در دست انجام براي افزايش مراقبت از مادران باردار در كشور گفت: هر مادر باردار يك متولي سلامت در دوران بارداري و تا 60 روز پس از زايمان خواهد داشت و تمام اين مراقبت‌ها برعهده ماما خواهد بود.
دكتر محمداسماعيل مطلق با اشاره به اقدامات انجام شده در جهت كاهش مرگ و مير مادران باردار در كشور، گفت: به دنبال انجام اين مراقبت‌ها، اخيرا ميزان مرگ و مير مادران باردار در كشور به 21 در صد هزار تولد زنده كاهش يافته است و سازمان جهاني بهداشت نيز اين مبحث را تاييد كرده است.

وي به برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده براي افزايش مراقبت‌ها از مادران باردار و بازديد از مراكز مختلف اشاره كرد و ادامه داد: در اين زمينه تاكيد ويژه‌اي روي آموزش‌هاي قبل و پس از ازدواج داريم.

مطلق به طرح مراقبت از مادران باردار و برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده در اين زمينه اشاره كرد و گفت: اين طرح در دو استان البرز و خوزستان به اجراي آزمايشي گذاشته شده است. بر اساس اين طرح تمام اطلاعات مادر مربوطه تحت نظر يك ماما قرار مي‌گيرد و مراقبت‌هاي مربوطه براي وي انجام مي‌شود.

مدير كل دفتر سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت افزود: در اين طرح اگر مادر بارداري در گروه افراد پرخطر باشد، مراقبت‌هاي لازم براي وي انجام مي‌شود و نوع بيمارستان نيز براي زايمان وي مشخص مي‌شود. در صورت موفقيت اين طرح در دو استان مذكور در سال 92 و با اجراي برنامه پزشك خانواده به سراسر كشور گسترش مي‌يابد. 

سؤال اصلی بسیاری از خانم های باردار این است که آیا می توان در دوران حاملگی برای پیشگیری از لک حاملگی کرم های ضدلک را خرید و استفاده کرد؟
درمان ملاسما به طور معمول توسط کرم های ضدلک و برطرف کردن عوامل ایجادکننده آن مانند اختلالات تیرویید و عدم مصرف قرص های ضدبارداری و نیز استفاده از ضدآفتاب های مناسب در طول روز و همچنین کرم های مختلف است که اهم این ترکیبات شامل هیدروکینون، کرم ترتینوئین، حتی مخلوط با استروییدها و نیز آزالئیک اسید و رزورسنیول، پیل های شیمیایی مختلف و در موارد استثنائی لیزر هستند که طبق دستور پزشک با توجه به نوع ضایعه و شدت ضایعه تجویز می شود. در زمان بارداری افزایش رنگدانه های پوست در ۹۰ درصد خانم های باردار به خصوص در افراد با پوست تیره دیده می شود و خال ها و ضایعات کک و مک نیز تیره تر می شوند. در همین زمان اطراف نوک پستان ها و نواحی تناسلی و نیز اسکارهای جدید تیره تر می شوند و حتی خط موجود در وسط شکم از بالا به پایین تیره تر می شود. این تیرگی در نواحی زیربغل خانم های باردار و نیز در ناحیه کشاله ران ها هم مشاهده می شود.

ملاسما در خانم های باردار در ۷۰ درصد موارد مشاهده می شود که به صورت لکه های پررنگ نامنظم هستند. تعدادی از ملاسماها در بارداری که به آن ماسک بارداری نیز گفته می شود بعد از زایمان به مرور برطرف می شوند و خودبه خود بهبود می یابند. بنابراین در زمان بارداری لازم است حتی الامکان از ضدآفتاب ها به خصوص انواع فیزیکال برای جلوگیری از تابش نور آفتاب در طول روز استفاده شود و درمان ضایعات ملاسمایی را به بعد از زایمان و در صورت عدم بهبودی خودبه خود ضایعات محول کرد.

ملاسما یک ضایعه افزایش رنگدانه ای پوست است که در نواحی در معرض نور در صورت بروز می کند. اگرچه ممکن است در نواحی دیگری مانند سمت های خارجی ساعدها یا قسمت وسط قفسه سینه نیز مشاهده شود. اگرچه علت بروز این لکه های پررنگ کاملا مشخص نیست ولی عوامل متعددی را در بروز آن دخیل می دانند که عوامل ژنتیکی و هورمونی همراه اشعه ماورای بنفش از مهم ترین آنها هستند. قرص های جلوگیری از بارداری با دارابودن استروژن و احتمالا پروژسترون، اختلالات تخمدان ها و نیز بیماری های خودایمنی تیرویید، بعضی از لوازم آرایشی، تغذیه، داروهای حساس کننده به جذب اشعه خورشید و داروهای ضدصرع نیز از سایر علل بروز ملاسما هستند.

ملاسما به صورت نادر قبل از بلوغ تظاهر می کند و شیوع آن به خصوص در خانم ها در سنین باروری است. از نظر علایم کلینیکی شامل لکه های پررنگ قهوه ای کمرنگ تا پررنگ و متمایل به خاکستری در صورت است که به طور عمده به ۳ دسته قسمت مرکزی صورت، گونه ها و فک از نظر محل قرار گرفتن تقسیم می شوند و از نظر عمق ضایعه و افزایش ملانین (رنگدانه پوستی) در لایه های مختلف پوست نیز به ۴ دسته: اپیدرمال (سطحی)، درمال (عمقی)، اپیدرمال و درمال (سطحی و عمقی) و بینابینی تقسیم می شوند.

دکتر محمدجواد ناظمی
متخصص پوست و مو
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

یک متخصص زنان و زایمان، گفت: استرس روحی شدید می‌تواند باعث سقط جنین شود.

دکتر طاهره افتخار با اشاره به اینکه 15 درصد از بارداری‌های شناخته شده به سقط جنین منتهی می‌شوند، افزود: در خلال حاملگی، سه ماهه اول، دوم و سوم هر کدام خصوصیات مهم و خاص خود را دارد و هر مرحله دارای عوامل خاص برای مادر و جنین است که می تواند تهدید کننده سلامت هر دو باشد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه خونریزی یا درد شکمی مهم ترین علامت در سقط جنین محسوب می‌شود، اظهارکرد: یکی دیگر از عوامل موثر در سقط جنین بیماری‌های مزمن مانند دیابت کنترل نشده، اختلالات وراثتی در انعقاد خون، نقص‌های خود ایمنی مشخص (مانند سندروم آنتی فسفولیپید یا لوپوس)، داشتن ناهنجاری‌های مشخص رحمی یا گردن رحم ضعیف، سرخجه و بیماری‌های عفونی است.

وی ادامه داد: بیشتر سقط‌ هایی که در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد، به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین است، زمانی که سلول تخم تشکیل و تقسیم می‌شود، ممکن است اختلالاتی در تعداد یا در ساختمان کروموزوم به وجود آید که در این صورت حاملگی طبیعی نیست و بهتر این است که جنین در چنین وضعی سقط شود و ربطی هم به ژنتیک والدین ندارد.

این متخصص زنان با تاکید بر اینکه استرس روحی شدید می تواند باعث سقط جنین شود، گفت: مادرانی که برای بار اول سقط جنین داشته‌اند، زمانی که برای بار دوم باردار می‌شوند معمولا استرس شدید از سقط دوباره دارند درحالی که همین استرس عامل مهمی برای سقط جنین محسوب می‌شود. افتخار با اشاره به اینکه پزشک برای حصول اطمینان از سقط جنین، سونوگرافی برای مادر تجویز می‌کند، اظهار کرد: اگر جنین کاملاً از رحم مادر خارج شده باشد و یا جنین قلب نداشته باشد، نیاز به کورتاژ دارد؛ اما اگر زنی دوبار پشت سر هم سابقه سقط داشته باشد، باید از نظر ژنتیکی و خونی مورد بررسی قرار گیرد، چرا که این آزمایش‌ها علل دقیق سقط های او را مشخص می‌کند.

وی تاکید کرد: اگر RH خون زوجین منفی است، باید دو تا سه روز بعد از سقط جنین نسبت به تزریق گلبولین RH اقدام کرد، چرا که در غیر این صورت امکان حاملگی مجدد وجود ندارد.

افتخار با بیان این مطلب که 3 تا 6 ماه پس از سقط، بهترین زمان برای حاملگی مجدد است، افزود: مدتی طول می‌کشد تا رحم خود را بازسازی کند و پوشش دیواره آن، قوی و سالم شود. اگر فرد از شرایط روحی و جسمی خوبی برخوردار باشد، می تواند پس از گذشت دو یا سه قاعدگی از سقط، اقدام به بارداری کند. 

کم شدن سرعت رشد جنین در هفته های آخر بارداری، مشکل خطرناکی است که در بسیاری از بارداری ها رخ می دهد. تشخیص به موقع این مشکل، به حفظ سلامت جنین در بارداری کمک زیادی می کند. در موارد شدید، تنها راه بهبود رشد جنین، زایمان زودتر از موعد مادر است. گروه دیگری از این جنین ها را تا یک زمان معین مورد پایش قرار می دهند، طوری که مادر باید تمام این مدت به طور منظم تحت نظر پزشک قرار بگیرد. شیوه زندگی مادر برای جنین هایی که به این مشکل دچار شده اند سرنوشت ساز است. شیوه صحیح زندگی شامل تغذیه سالم، ورزش متناسب با سن و وضعیت بارداری، زندگی در هوای سالم، دوری از دود سیگار و مصرف الکل و مواد مخدر و دوری از استرس می باشد.علل شایع کاهش رشد جنین به شرح ذیل می باشد.

اختلالات جفت: جفت مسئول تامین غذا و اکسیژن برای جنین است. اگر جفت ناهنجاری داشته باشد یا طی دوران بارداری غذا رسانی به جنین توسط جفت مختل شود، رشد جنین دچار اختلال می شود. همچنین ممکن است محل قرارگیری جفت در رحم، اختلالاتی را برای جنین ایجاد کند که به آن جفت سر راهی می گویند یا جفت کمی از رحم جدا گردد که به آن جدا شدن زودرس جفت می گویند. هر یک از این اختلالات یاد شده، می تواند رشد جنین را کم کند.

فشار خون بارداری: در مادران بارداری که دچار فشار خون بالا هستند، رگ های خونی تنگ می شود و خون رسانی به بافت های بدن کند می گردد. بنابراین خون رسانی به جنین در حال رشد نیز کاهش می یابد. به همین علت است که معمولا مادران با فشار خون بالا، نوزادانی کم وزن به دنیا می آورند .فشار خون بالا می تواند منجر به مسمومیت بارداری شود. لازم به ذکر است که فشار خون بالا در حاملگی بسیار خطرناک است و اگر درمان نشود و تحت کنترل قرار نگیرد، عوارض آن تنها به کاهش وزن جنین ختم نخواهد شد.

ناهنجاری های کروموزومی جنین: جنین هایی که دارای ناهنجاری های کروموزومی هستند، اغلب روند رشد کندتری نسبت به جنین های سالم دارند. برخی از ناهنجاری های کروموزومی جنین شامل این موارد می باشد: آنانسفالی، نقص های کلیوی، سندروم داون (منگولیسم) و نقص های دیده شده در حین تولد.

بیماری های مادر در زمان بارداری: اغلب دیده شده زنانی که در زمان حاملگی بیماری های زمینه ای داشته اند، فرزندانی با وزن کم به دنیا می آورند. بیماری های زمینه ای شایع در مادران عبارت است از: دیابت، کم خونی داسی شکل، اختلالات انعقادی خون، بیماری های کلیوی، بیماری های قلبی و عروقی و بیماری های ریوی.

سن مادر: عامل مهم دیگر، سن مادر است. بهترین سن بارداری ۲۳ تا ۲۹ سالگی است و سن قابل قبول ۲۰ تا ۳۵ سالگی می باشد.

مصرف الکل و سیگار: مصرف الکل در بارداری توسط مادر سبب عقب ماندگی ذهنی، ناهماهنگی حرکتی، حافظه و زبان معیوب و از همه مهم تر بیش فعالی کودک می شود. عامل دیگری که اکثر افراد فکر می کنند خیلی تاثیرگذار نیست، مصرف سیگار می باشد. نیکوتین که ماده اعتیاد آور توتون سیگار است، باعث می شود جفت به صورت غیرطبیعی رشد کند و این امر، انتقال مواد غذایی را به جنین کاهش می دهد و باعث کم وزنی جنین می گردد. از سوی دیگر، سیگار کشیدن تراکم مونوکسیدکربن را درخون مادر افزایش می دهد. مهم ترین اثر سیگار، تاخیر رشد جسمی کودک و کم وزنی او هنگام تولد است. همچنین موجب کاهش مقاومت بدن کودک در برابر بیماری ها می گردد.

تذکر: مادرانی که سیگار می کشند، به علت کمبود اکسیژن رسانی به جفت و جنین، اغلب نوزادانی با وزن کم به دنیا می آورند. کاهش رشد جنین در مادران سیگاری تنها یکی از عارضه هایی است که جنین را تهدید می کند. عوارض دیگری مانند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، تنفسی، پوستی و ... نیز در کمین این جنین ها می باشد.

آلودگی هوا: دانشمندان دریافته اند مادرانی که در دوران بارداری در معرض میزان بالایی از آلودگی هوا قرار دارند، بیشتر نوزادان با وزن کم به دنیا می آورند، زیرا آلودگی هوا، اکسیژن محیط زندگی را کم می کند و جنین در حال رشد را با کمبود اکسیژن روبه رو می نماید. بنابراین مادران باردار باید مراقب باشند و زمانی که آلودگی هوا زیاد است و رسانه های مختلف افراد را از رفت وآمد غیرضروری در شهر منع می کنند، از خانه بیرون نروند.

سوءتغذیه مادر: سن و وزن مادر بر روند رشد جنین تأثیر می گذارد. اگر مادر وزن کمی داشته باشد و طی حاملگی افزایش وزن قابل قبول نداشته باشد، احتمال کاهش رشد جنین وجود دارد. همچنین سن مادر نیز مهم است. اگر سن مادر بالای ۴۵ سال و کمتر از ۲۰ سال باشد، احتمال کم وزن بودن جنین نیز زیاد می باشد.

زایمان های قبلی مادر: مادرانی که در زایمان های قبلی خود، سابقه زایمان زودرس (نوزاد نارس) داشته اند، در زایمان های بعدی خود نیز احتمال کم وزن بودن نوزادشان وجود خواهد داشت. بنابراین این دسته از مادران باید مراقب باشند و در حاملگی های بعدی خود مدام تحت نظر پزشک متخصص زنان قرار بگیرند.

چند قلویی: مادرانی که بیش از یک قل، باردار هستند (دو قلو و چند قلو زایی)، معمولا احتمال بیشتری وجود دارد که نوزادانی کم وزن به دنیا آورند، زیرا حجم رحم مادر نمی تواند همزمان چند جنین را با وزن طبیعی در خود رشد دهد. به همین علت است که مادرانی که چند قلو حامله هستند، باید بیشتر تحت مراقبت پزشک متخصص قرار بگیرند.

زهره لطیفی

حتی در زمانی که تست‌ها خیلی سریع و دقیق انجام می‌شود، تعداد زیادی از بیشتر خانم‌هایی که نوزاد آن‌ها سقط شده است از باردار بودن خود مطلع نبوده‌اند. در بسیاری از موارد، تخمک‌های بارور شده ممکن است که حتی کاشته هم نشده باشند. به عنوان مادر آینده، درباره سقط شدن جنین چقدر می‌دانید؟ این نوشته اطلاعات کوتاهی در این زمینه به شما خواهد داد.

سقط ناخواسته به شرایطی گفته می‌شود که در آن نوزاد مرده است اما رحم خانم باردار هنوز جنین، جفت و بافت‌ها را برای چند هفته در خود نگه خواهد داشت. بنابراین خانم باردار از سقط نا‌خواسته جنین خود مطلع نخواهد شد. البته این اتفاق شاید در یک درصد از بارداری‌ها رخ دهد.

چگونه متوجه بشوم که سقط ناخواسته داشته‌ام؟

اگر سقط ناخواسته جنین در هفته‌های اولیه بارداری اتفاق بیفتد، ممکن است که خانم باردار از وقوع این اتفاق بی‌خبر باشد. در هفته‌های اولیه بارداری، تقسیم و رشد سلول‌ها بسیار سریع اتفاق می‌افتد. سطح هورمون‌ها به سرعت بالا می‌رود و در این زمان، ممکن است که نتیجه تست بارداری شما مثبت باشد. بهرحال در این مرحله از بارداری، نطفه کاملا با چشم قابل دیدن است.

دلایل زیادی وجود دارد که رشد جنین ناگهان متوقف می‌شود. اگر این اتفاق در هفته‌های اولیه بارداری رخ دهد، بسیاری از خانم‌ها عادت ماهانه عادی خود را بدست می‌آورند. سقط ناخواسته جنین ممکن است برای هر شخص متفاوت باشد، اما بطور ویژه یک خونریزی بهمراه خواهد داشت (این خونریزی ممکن است که خیلی سنگین باشد) و گرفتگی‌های شدید عضلات رحم و درد را بهمراه داشته باشد.

سقط نامعلوم شرایطی است که در آن نشانه‌هایی اتفاق می‌افتد که به سقط جنین می‌انجامد، اگرچه بسیاری از خانم‌ها این علائم را در ابتدای بارداری تجربه خواهند کرد اما پس از مدت کوتاهی در می‌یابند این علائم از بین رفته است و بارداری آن‌ها ادامه پیدا می‌کند.

نشانه‌های سقط زودهنگام

- ناپدید شدن تغییر و تحولات بارداری
- تغییراتی مانند ورم سینه‌ها
– حالت تهوع
- ترشحات واژنی (چنانچه قطرات مخاط‌ها غلیظ باشد که گاهی با خون همراه است)
- دیدن لکه‌های خون یا خونریزی خفیف
- گرفتگی عضلات خفیف (شبیه زمانی که عادت ماهانه می‌شوید)

اگر از باردار شدن خود مطمئن نیستید و یا یکی از این علائم را تجربه کرده‌اید هرچه سریع‌تر با متخصص خود تماس بگیرید و یا به بیمارستان مراجعه کنید. متاسفانه، برای جلوگیری از سقط شدن جنین هیچ کاری نمی‌توان انجام داد، اما بسیار مهم است که توصیه‌های پزشکی را جدی بدانید و چنانچه لازم است به بیمارستان مراجعه کنید تا مطمئن شوید که درموقعیت خطرناکی قرار نگرفته‌اید.

عفونت های واژن از بیماری های شایع در سنین بارداری و در زنان باردار است. به صورت طبیعی انواعی از باکتری ها و موجودات زنده دیگر مثل قارچ ها در واژن زندگی می کنند، اما در شرایط مساعد برخی از این موجودات زنده به طور غیرطبیعی رشد کرده و منجر به عفونت های واژن می شوند که نشانه بیشتر این عفونت ها ترشحات غیرطبیعی واژن است. در زمان بارداری ترشحات سفید رنگ در واژن به صورت طبیعی دیده می شود و از طرفی اغلب عفونت های واژن به جنین آسیبی نمی رسانند، پس توصیه می شود این بیماری ها زمانی درمان شوند که علائم واضح بیماری بروز کند و نیازی به آزمایش و بررسی های اولیه ( قبل از بروز علائم) در تمامی زنان باردار نیست.

از عفونت های شایع واژن در زمان بارداری، عفونت قارچی یا کاندیدیا است که علامت مهم آن خارش و سوزش ناحیه واژن است که می تواند همراه با ترشحات پنیری به رنگ سفید باشد. این بیماری به دلیل تغییر اسیدیته واژن درزمان بارداری شایع است و به رغم درمان، امکان عود و تکرار آن در ادامه بارداری وجود دارد. خوشبختانه این بیماری موجب هیچ مشکل خاصی در روند بارداری یا جنین نمی شود و درمان های معمول آن هم (مثل پماد کلوتریمازول) برای جنین بی خطرند.

از عفونت های دیگر شایع در زنان سنین باروری عفونت با باکتری هاست که علت آن مجموعه ای از انواع باکتری هاست و نشانه مهم آن ترشحاتی خاکستری با بوی بد ماهی است. این عفونت می تواند موجب زایمان زودرس شود، بنابراین قبل از شروع بارداری باید درمان شود و از داروهایی که برای درمان آن استفاده می شود می توان «مترونیدازول» را نام برد.

عفونت شایع دیگر تک سلولی ای به نام «تریکومونا» است که نشانه شایع آن خارش و سوزش واژن همراه با ترشحات کف آلود است. این عفونت می تواند از راه تماس جنسی منتقل شود، پس همسران این بیماران نیز باید درمان شوند. این عفونت هم آسیبی به جنین یا روند بارداری وارد نمی کند.

از مشکلات دیگری که زنان جوان با آن روبه رو هستند و در دوران بارداری می تواند تشدید شود، زگیل ناحیه تناسلی است.

این بیماری که توسط انواعی از ویروس های خانواده اچ پی وی منتقل می شود، به صورت ضایعات نخ مانند یا پهن متعدد در ناحیه خارجی تناسلی بروز می کند که می تواند در ناحیه داخلی و روی دهانه رحم هم موجود باشد. این ضایعات در دوران بارداری تشدید شده و بزرگ تر و تعداد آنها زیادتر می شود. در مورد روش درمان بر اساس تعداد ضایعات و محل آنها تصمیم گیری می شود، اما از همه مهم تر این است که روش درمان به جنین آسیبی وارد نکند، چون برخی داروهایی که برای درمان به کار برده می شود در دوران بارداری نباید مورد استفاده قرار گیرد.

منبع: دکتر ثریا عالمی 

حتی اگر هیچ ورزش دیگری هم نمی‌کنید یا شرایط آن را ندارید (مثلا در استراحت مطلق هستید) این نرمش را می‌توانید انجام دهید. نرمش‌های کگل، عمل انقباض عضلات ناحیه واژن است. برای شناختن این عضلات می‌توانید تصور کنید که اگر هنگام دفع ادرار بخواهید مانع آن شوید، چه عضلاتی را باید سفت کنید. وقتی این عضلات را شناختید، می‌توانید هر زمان و هر جا آن را انجام بدهید. عضلات این ناحیه 3 خروجی اصلی را کنترل می‌کنند، خروجی ادرار، واژن و مقعد. تمرین کنید تا این عضلات را یکی یکی بشناسید و هر کدام را جداگانه منقبض کنید. عضلات را سفت بگیرید و تا ۱۰ بشمارید و ول کنید. ممکن است در ابتدا این کار سخت یا غیرممکن به نظر برسد، اما با تمرین زیاد می‌توانید تک تک عضلات را بشناسید و منقبض و منبسط کنید.

نکته: این ورزش را پس از زایمان هم ادامه بدهید و تا یک سال به صورت مستمر انجام دهید. می‌توانید زمان شیر دادن به کودک را برای این ورزش انتخاب کنید. اهمیت انجام این ورزش بعد از زایمان بیشتر از قبل از آن است.

چقدر انجامش دهیم؟ می‌توانید 3 بار در روز و هر بار ۱۰ مرتبه این نرمش را انجام دهید. با این حال بیشتر کردن تعداد آن اصلا مانعی ندارد.

این ورزش به چه دردی می‌خورد؟ اغلب عوارض ناراحت کننده بارداری مثل افتادگی رحم و مثانه، هموروئید و بی‌اختیاری ادرار به خاطر شل شدن عضلات کف لگن رخ می‌دهند. این عضلات به دليل این‌که چند ماه تحت فشار شدیدی بوده‌اند، شکل اولیه خود را از دست می‌دهند و مستعد افتادگی هستند. نرمش‌های کگل بهترین راه برای برگرداندن این عضلات به فرم قبل از بارداری هستند. مهم نیست که شما طبیعی زایمان کرده‌اید یا سزارین شده‌اید؛ نرمش‌های کگل به شما کمک می‌کنند عوارض بارداری را کاهش دهید.

افسردگی پس از زایمان که حدود 80 درصد مادران، صرف نظر از اینکه برای اولین بار مادر می‌شوند یا تجربه چندین باره آنها است، آن را تجربه می‌کنند
علت ایجاد افسردگی پس از زایمان به طور قطع مشخص نیست اما قطعا تغییرات هورمونی پس از وضع حمل، شرایط محیطی، ژنتیک و ... می‌توانند در ایجاد این حالت دخیل باشند.

افسردگی پس از زایمان ممکن است بین دو هفته تا یک سال طول بکشد و بیش از هر عاملی نوع رفتار و توجه اطرافیان در رفع یا تداوم این وضعیت نقش دارد.

خانم‌هایی که سابقه ابتلا به بیماری افسردگی یا دیگر اختلالات روحی در خود یا اعضای خانواده دارند بیشتر در معرض ابتلا به این نوع افسردگی قرار دارند.

علاوه بر این بارداری‌های بدون برنامه ریزی، وجود مشکل در روابط زناشویی، عدم حمایت عاطفی همسر، پایین بودن سن مادر، ایجاد تغییرات جدی در خانه و خانواده همزمان با تولد نوزاد مانند از دست دادن شغل هر کدام از پدر یا مادر که به همراه خود مشکلات اقتصادی به خانواده تحمیل کند و بسیاری مشکلات از این دست می‌توانند عوامل مستعد کننده ابتلای مادر به افسردگی پس از زایمان باشند.

در صورت غفلت بیمار و به خصوص اطرافیان امکان دارد این اختلال تبدیل به جنون پس از زایمان شود که در این حالت حتی ممکن است نیاز به بستری شدن مادر در بیمارستان باشد.

علایم

در این اختلال شوق و شعف تولد نوزاد، خیلی زود جای خود را به غصه دایم و شدید و تمایل به گریه می‌دهد.

بی خوابی توام با عدم تمرکز حواس و بی اشتهایی با خود حتی پرخاشگری یا گوشه گیری شدید را همراه می‌آورد.

پیشگیری

نوع تغذیه مادر در دوران بارداری و پس از آن نقش قابل ملاحظه‌ای در پیشگیری از افسردگی پس از زایمان دارد.

مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا3 مانند غذاهای دریایی و گردو علاوه بر تقویت مغز، اعصاب و دستگاه گردش خون می‌تواند مانع بروز افسردگی پس از زایمان شود. علاوه بر این رژیم غذایی حاوی انواع ویتامین‌ها، سبزیجات و میوه‌جات تازه هم در کاهش احتمال ابتلا به این عارضه بسیار موثر است.

علاوه بر دقت در تغذیه، پیاده‌روی در هوای آزاد، برنامه ورزش منظم، حمایت عاطفی همسر، تنظیم خواب و استراحت کافی مادر و معاشرت بیشتر با دوستان و افراد فامیل در کاهش علایم این اختلال مفید است.

خانم ها در زمان بارداری تغییرات جسمی و روانی متنوعی را تجربه می کنند. روش برخورد با این تغییرات و کنار آمدن با آنها مهارت خاصی را طلب می کند که در بعضی مواقع افراد آن مهارت را ندارند و گاهی در پی این تغییر خلق و خو دچار مشکلاتی مانند استرس و اضطراب می شوند.

استرس های دوران بارداری باعث بروز بیماری هایی مانند فشار خون بالا و مشکلات قلبی می شود. در زمان بارداری این استرس تحمیلی می تواند منجر به عوارضی مانند اختلال در خواب، سردرد و کاهش اشتها نیز شود.

وجود استرس در سطوح بالاتر ـ که در صورت تداوم استرس ایجاد می شود ـ بروز مشکلاتی مانند خطر زایمان زودرس (قبل از ۳۷ هفتگی) تولد نوزاد با وزن خیلی کم را افزایش می دهد.

نوزادی هم که زود به دنیا بیاید یا خیلی سبک باشد از لحاظ سلامت در معرض مشکلات بسیاری قرار دارد.

هر فردی برای استرس دلایل خاص خودش را دارد. اما در اینجا به چند مورد از دلایل شایع آن اشاره می کنیم:

ایجاد حالت های ناخوشایند؛ مانند حالت تهوع، یبوست، خستگی و کمردرد در طول بارداری.

تغییرات هورمونی که موجب تغییر خلق و خوی مادر می شود.

عدم ثبات روحی مقابله با استرس را دشوارتر می کند.

ممکن است مادر در مورد زایمان و تولد کودک و همین طور نحوه مراقبت از کودک خود نگرانی داشته باشد.

ممکن است خانم های بارداری که شاغل نیز هستند دغدغه و نگرانی هایی در مورد مسئولیت های خود در محیط کار در زمان غیبت به دلیل مرخصی زایمان داشته باشند.

زندگی قابل پیش بینی نیست و ممکن است مشکلات غیرقابل انتظاری پیش بیاید که تا انتهای بارداری زندگی مادر را تحت تاثیر قرار دهد.

از چه استرس هایی باید در زمان بارداری بپرهیزیم

استرس ها در صورتی که بدرستی مدیریت شود، خیلی هم بد نیست و در مواردی موجب تلاش برای آموزش بیشتر و کسب مهارت های مختلف توسط مادر می شود.

استرس های عادی زندگی مانند مشکلات کاری یا گیر کردن در ترافیک خیلی به مشکلات بارداری نمی افزایند؛ اما استرس های جدی تر ممکن است زندگی مادر و سلامت نوزاد را به خطر بیندازند.

استرس هایی مانند موارد زیر باید جدی گرفته شوند:

رخدادهای منفی زندگی: وقایعی مانند طلاق، بیماری های جدی و مرگ اطرافیان و از دست دادن شغل یا خانه.

فجایع طبیعی:

حوادثی مانند زلزله، توفان و سیل

استرس های طولانی مدت: این نوع استرس ها در شرایطی مانند اعتیاد، مشکل جسمی جدی یا افسردگی ایجاد می شود. افسردگی شرایطی است که احساس عمیق ناراحتی طی مدت زمان طولانی ایجاد می شود و فرد را از شرایط زندگی طبیعی دور می کند.

استرس های مربوط به بارداری: بعضی از خانم ها نگرانی بسیار زیادی درباره بارداری خود دارند. آنها ممکن است از سقط، ناسالم بودن بچه و چگونگی مراقبت از کودک واهمه داشته باشند.

اثرهای منفی استرس بر بارداری

اثرهای بارز استرس بر بارداری هنوز به طور کامل مشخص نشده است اما هورمون های مربوط به استرس موجب مشکلات جدی در زمان بارداری می شوند.

تغییرات هورمونی در زمان استرس اثرهای منفی روی سیستم ایمنی فرد می گذارد. سیستم ایمنی وظیفه محافظت از بدن در برابر عفونت و عوامل مضر خارجی را به عهده دارد. این تغییر هورمونی احتمال عفونت رحم را در زمان بارداری بالا می برد.

این اثر ممکن است در اوایل بارداری که سد محافظ بین مادر و جنین هنوز کامل نشده بیشتر باشد.

بعضی خانم ها ممکن است برای خلاصی از استرس به سیگار و داروهای ضداسترس روی آورند که خود این عوامل تاثیرهای منفی جدی روی نوزاد می گذارد.

پژوهش ها نشان می دهد سطوح بالای استرس در زمان بارداری نه تنها روی جنین تاثیرهای جبران ناپذیری دارد، بلکه منجر به بروز مشکلات جدی تری مانند ترس و شب ادراری و مشکلاتی در حرف زدن در دوره کودکی می شود. استرس ممکن است روی رشد مغز و سیستم ایمنی کودک نیز تاثیر بگذارد.

اختلال هایی در ساختمان و عملکرد مغز این نوزادان در آینده به وجود می آید که با اسکیزوفرنی مرتبط است و به نظر می رسد شروع این تغییرات از مراحل اولیه تکامل نوزاد است.

روش های کنترل استرس در طول دوره بارداری

مواردی را که موجب استرس می شود تشخیص داده و در مورد آنها با همسر، دوست یا مشاور خود صحبت کنید.

متوجه این حقیقت باشید که استرس دوران بارداری معمولا موقتی و زودگذر است.

سعی کنید از نظر جسمی سالم و خوش هیکل باقی بمانید. غذاهای مغذی بخورید.

به اندازه کافی بخوابید و نرمش را فراموش نکنید. انجام ورزش و نرمش های مناسب در کاهش استرس و مشکلات حاملگی بسیار موثر است.

فعالیت های اضافه خود را متوقف کنید.

در انجام کارهای خود از دیگران کمک بگیرید؛ برای مثال در تمیز کردن خانه و انجام خریدهای روزانه.

اگر شاغل هستید از قبل برنامه ریزی داشته باشید تا در زمان مرخصی بابت کار خود نگرانی نداشته باشید.

اگر احساس افسردگی دارید حتما با مشاور صحبت کنید.

نفیسه‌السادات قوامی

دوران پس از زایمان نیز مانند دوران بارداری دوره ای پر از التهاب و تجربه های نو است...

خانم ها معمولا دغدغه های فکری و سوال های زیادی در رابطه با این دوره در ذهن دارند اما گاهی به دلیل گرفتاری و رسیدگی به فرزند فرصت پرسیدن آن را پیدا نمی کنند و حتی نمی دانند مشکلی که با آن برخورد کرده اند طبیعی است یا نه. در این مطلب به برخی سوال های رایج خانم ها مثل اینکه چرا شکمم بعد از زایمان جمع نشده است یا چرا هنوز دچار انقباض های رحمی می شوم، پاسخ داده ایم.

۱. چرا هنوز دچار انقباض رحم هستم؟

خانم ها فکر می کنند انقباض های رحمی مربوط به اواخر بارداری و زایمان است و از بروز آن بعد از زایمان تعجب می کنند. مادربزرگ ها می گفتند بعد از زایمان رحم در غم از دست دادن مونس خود به دنبال او می گردد و عامل این انقباض ها همین جست وجوهاست اما در حقیقت دلیل انقباض های رحمی دفع سریع تر جفت و کمک به کاهش خونریزی است. بعد از زایمان، مدتی طول می کشد تا رحم به اندازه طبیعی خودبازگردد. به دلیل ترشح هورمون اوکسی توسین انقباض ها ۲ تا ۴ روز بعد از زایمان ادامه دارد و این موضوع معمولا برای خانمی که تازه زایمان کرده و شیر می دهد دردناک است. ممکن است اگر درد زیادی داشته باشید پزشک برای شما استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب تجویز کند.

چه باید کرد؟ به بدنتان استراحت دهید و تا جای ممکن دراز بکشید. تا چند روز پس از زایمان رحم پر از لخته های خونی و سنگین است به همین دلیل هنوز احساس سنگینی می کنید. فکر می کنید چرا قدیمی ها تا چند هفته بعد از زایمان در رختخواب می ماندند؟

۲. چرا بخیه های اپیزیوتومی من بسیار حساس و دردناک است؟

این موضوع طبیعی است و تا یکی، دو هفته بعد از زایمان ادامه خواهد داشت. در حقیقت این درد مربوط به کل بافت تناسلی است که متورم و خون مرده شده است. اگر خیلی ناراحت هستید، می توانید از بالشتک های مخصوص استفاده کنید. البته مراقب باشید زیرا گاهی خود این بالشتک ها باعث کشیده شدن بیشتر جراحت و درد شدیدتر می شوند.

چه باید کرد؟ دو پایتان را زیرتان جمع کنید و بنشینید اما اگر همچنان احساس ناراحتی می کنید تنها یک پا را جمع کنید. بعد از هر بار دستشویی رفتن داخل تشتی آب ولرم و بتادین بریزید و چند دقیقه ای داخل آن بنشینید. برای خشک کردن ناحیه بخیه خورده از سشوار استفاده کنید تا بخیه ها سریع تر خشک شوند و بیفتند. اگر این ناحیه بیش از حد قرمز است، حتما با یک متخصص زنان مشورت کنید.

۳. چرا بعد از سزارین درد شکم دارم؟

اگر زایمان دوم یا سوم شماست، به طور حتم دلیل آن انقباض های شدید رحمی است که به خصوص بعد از سزارین دردناک تر هم است و ۳ تا ۴ روز ادامه خواهد داشت اما اگر چند روز اول را پشت سر گذاشته اید و هنوز درد دارید، ممکن است علت آن متفاوت باشد. مثلا شاید نفخ یا یبوست دارید.

چه باید کرد؟ موادغذایی نفاخ را از برنامه غذایی تان حذف و از موادغذایی یا داروهای رونده بیشتر استفاده کنید. شاید رحم از حد طبیعی پایین تر افتاده است که در این صورت توصیه ما به شما بعد از اتمام هر وعده شیردهی استامینوفن مصرف کنید. برخی تمرین های تنفسی به بازگشت سریع تر رحم به مکان طبیعی خود کمک می کند. اگر بعد از ۳ ۲ هفته هنوز درد داشتید با پزشکتان مشورت کنید.

۴. چرا خونریزی شدیدی دارم؟

این موضوع طبیعی است و حدود ۳ هفته ادامه خواهد داشت. طی ۴۸ ساعت اول خونریزی شدیدتر از حالت عادی و رنگ خون روشن است. به مرور میزان آن کمتر و رنگ خون قرمز قهوه ای خواهد شد.

چه باید کرد؟ در ۳ روز اول پس از زایمان به دلیل شدیدبودن خونریزی نوارهای بهداشتی پهن و ضخیم و شورت های یکبار مصرف استفاده کنید. هرگز شورت یا شلوار تنگ نپوشید زیرا رحم را به پایین فشار می دهد و این موضوع می تواند مشکل ساز شود.

۵. چرا بعد از زایمان دچار بواسیر شده ام؟

۲۰درصد زنان بعد از زایمان به خصوص ۶ هفته نخست دچار همورویید (بواسیر) می شوند.

چه باید کرد؟ اگر قسمت پایینی روده و مقعد دردناک است و خونریزی دارید، حتما با پزشکتان تماس بگیرید. برای تسکین دردتان می توانید از توصیه های ذکر شده در مورد هفتم استفاده کنید.

۶. چرا بعد از زایمان هنوز شکمم بزرگ است؟

این موضوع کاملا طبیعی است. ماهیچه های زیر شکمی هنوز درست کار نمی کنند، رحم سنگین و افتاده شده و دچار اضافه وزن دوران بارداری هستید. چند هفته زمان لازم است تا رحم به جای اولش بازگردد.

چه باید کرد؟ به کمر بخوابید، زانوهایتان را خم کنید و زیر سرتان بالشی بگذارید به طوری که چانه به سینه بچسبد. آرام و عمیق نفس بکشید. این تمرین را ۳ تا ۴ بار در روز تکرار کنید. از گن های مخصوص هم می توانید استفاده کنید.

۷. چرا بعد از زایمان یبوست گرفته ام؟

دلیل این موضوع ترشح هورمون پروژسترون است. پروژسترون باعث کاهش اجابت مزاج در طول بارداری می شود و اثر آن تا چند هفته بعد از زایمان باقی می ماند. از طرفی رحم روده ها را تحت فشار قرار داده و آنها هنوز به حالت اولیه خود برنگشته اند. اگر سزارین کرده باشید، داروهای بیهوشی و بی حسی نیز می توانند یبوست را شدیدتر کنند. نکته دیگر اینکه بعد از زایمان به دلیل درد و ترس از پاره شدن بخیه ها معمولا اجابت مزاج را به تاخیر می اندازیم و همین موضوع باعث تشدید یبوست می شود.
 

چه باید کرد؟ میزان آب و فیبر مصرفی تان را افزایش دهید. حجم وسیعی از آب دریافتی صرف تولید شیر می شود. میوه?ها، سبزی ها و غلات کامل را به برنامه غذایی تان اضافه کنید.

۸. چرا کمردرد دارم؟

اضافه وزن بعد از بارداری و کشش های هنگام زایمان عامل این دردهاست. کمردرد شما به مرور و با استراحت بهتر می شود به شرطی که خودتان آن را شدت نبخشید.

چه باید کرد؟ فرزندتان را درست در آغوش بگیرید و در وضعیت صحیح به او شیر دهید. موقع نشستن حتما از زیرپایی استفاده کنید.

۹. چرا سوزش ادرار دارم؟

سوزش، درد در ناحیه زیر شکم و تمایل به ادرار مکرر از جمله علایم عفونت ادراری است. احتمال بروز عفونت ادراری بعد از زایمان بسیار بالاست. از یک سو در دوران بارداری مثانه پایین آمده و چون کامل خالی نمی شود احتمال تجمع باکتری ها در آن بالاست و از سوی دیگر اگر طی زایمان به شما سوند وصل شده باشد، ممکن است دچار عفونت شده باشید.

چه باید کرد؟ بیشتر آب بنوشید و اگر مشکلتان زود رفع نشد، از پزشکتان کمک بگیرید.

منبع: famili.fr

ترجمه: سمیه مقصودعلی

بهترین و کم عارضه ترین قرص پیشگیری کدام است؟

قرص های ضدبارداری گاه مانند شمشیرهای دو لبه عمل می کنند و مصرف نادرست آنها می تواند با افزایش خطر سرطان سینه، اضافه وزن، سقط جنین بعد از قطع قرص و ... همراه باشد. از طرف دیگر بسته بودن فضای جامعه باعث شده بسیاری از خانم ها بدون مراجعه به متخصص زنان به انتخاب خود این داروها را از داروخانه تهیه و مصرف کنند که کاری عقلانی نیست، پس این مطلب را بادقت بخوانید.

قرص های جدید اثر مردانه زایی ندارند

قرص های ضدبارداری از ۲ بخش هورمونی کاملا متفاوت تشکیل شده اند. ماده موثر آنها اتینیل استرادیول است و قسمت دوم آنها از پروژسترون تشکیل شده است. از آنجایی که بخش اتینیل استرادیول معمولا در همه قرص ها ثابت است، قرص ها برحسب اینکه حاوی چه مقدار از این ماده باشند به قرص هایی با دوز بالا یا پایین تقسیم بندی می شوند. قسمت پروژسترونی قرص ها هم قابل تغییر است و انواع مختلفی دارد. برخی از آنها اثر ضد هورمون مردانه و برخی دیگر اثر مردانه زایی دارند. اکثر قرص های ضدبارداری که در گذشته استفاده می شد دارای اثر مردانه زایی بودند به جز چند قرصی که اخیرا وارد بازار شده اند ازجمله یاسمین، یاز، دیان و مارولون. مکانیسم اثر بیشتر قرص های ضدبارداری از طریق توقف تخمک گذاری است اما بخش پروژسترونی قرص نیز باعث کاهش ضخامت لایه داخلی آندومتر می شود. این حالت باعث می شود اگر هم تخمک گذاری انجام شد جنین به راحتی داخل رحم ننشیند. علاوه براین، کاهش ضخامت لایه داخلی رحم باعث مرتب شدن عادت ماهانه و کاهش خونریزی ماهانه می شود.

آنهایی که نباید قرص بخورند

مصرف قرص های ضد بارداری به مدت کوتاه برای مثال ۳ تا ۶ ماه معمولا مشکلی ایجاد نمی کند. بهتر است همیشه از قرص هایی با دوز پایین از جمله یاسمین، یاز، مارولون، دیان ۳۵ یا نوع ایرانی آنها مانند سیپروترون کامپاند یا LD استفاده شود. اگر این داروها در فرد جواب داد دیگر نیازی به استفاده از قرص های قوی مثل HD وجود ندارد. قبل از تجویز قرص باید سابقه خانوادگی فرد پرسیده شود که نباید دیابت و فشار خون داشته باشد، وزنش خیلی بالا نباشد، بهتر است سیگار نکشد و سابقه بیماری فلبیت یا لخته شدن خون هم نداشته باشد زیرا این قرص ها می توانند باعث افزایش لخته یا ترمبوز در بدن شود به خصوص در افراد مبتلا به فلبیت می توانند منجر به سکته مغزی، سکته قلبی یا ترومبوز در پاها شوند. همچنین فردی که قرص ضدبارداری می خورد و برای مثال دست یا پایش می شکند و مجبور می شود مدتی بی حرکت باشد بیشتر در خطر ترومبوز قرار دارد تا فردی که قرص مصرف نمی کند. علاوه براین کسانی که می خواهند عمل جراحی شوند حتما باید از یک ماه قبل مصرف قرص را قطع کنند چون ممکن است احتمال ترومبوز بعد از جراحی در عروق شان زیاد شود.

از روز دوم قاعدگی بخورید نه روز پنجم!

هورمون های کنترل کننده تخمک گذاری (FSH و LH) توسط هیپوفیز ترشح می شوند. قرص های ضدبارداری با بالا بردن سطح هورمون های زنانه باعث می شوند بدن تشخیص دهد چون به اندازه کافی هورمون زنانه وجود دارد پس نیازی به ترشح ۲ هورمون اصلی FSH و LH نیست بنابراین سطح آنها بسیار کاهش پیدا می کند و تخمک گذاری متوقف می شود. برای توقف تخمک گذاری تاکید می شود قرص هایی که جدیدا در بازار هستند از جمله یاسمین، یاز و مارولون حتما از روز دوم عادت ماهانه میل شوند چون این داروها یک مقدار ضعیف تر هستند و شروع مصرف از روز پنجم شاید یک مقدار دیر باشد. متاسفانه دیده شده که حتی داروخانه ها به عادت قدیم می گویند از روز پنجم قرص میل شود درنتیجه بعضی بارداری ها با وجود مصرف قرص اتفاق می افتد که می تواند خطرناک هم باشد. قرص ها اگر از روز پنجم خورده شوند باید درماه اول از یک وسیله پیشگیری دیگر هم استفاده کرد اما اگر از روز دوم خورده شوند از فردای آن روز قرص تاثیرگذار خواهد بود. اگر هم شک و تردید دارید می توانید در ماه اول از یک روش جلوگیری دیگر هم استفاده کنید. لازم به ذکر است که مصرف هیچ قرصی بعد از روز هفتم عادت ماهانه دیگر تاثیرگذار نخواهد بود.

قرص هایی برای زمان شیردهی

در زمان شیردهی باید از قرص های ضدبارداری متفاوتی استفاده کرد. این قرص ها مینی پیل نام دارند و فقط حاوی پروژسترون هستند و باید هر روز سر ساعت میل شوند زیرا سطح هورمون شان بسیار پایین است تا در شیردهی اختلالی ایجاد نکنند. مکانیسم اثر آنها فقط با نازک کردن لایه داخلی رحم و ممانعت از لانه گزینی است بنابراین خیلی نمی توانند جلوی تخمک گذاری را بگیرند و فقط در ۶ ماهی که خانم به طور کامل شیر می دهد موثر هستند. یعنی اگر کسی شیرخشک به کودکش بدهد تاثیر آن بسیار کمتر می شود و بهتر است از روش دیگری همزمان استفاده کند. سایر قرص های ضدبارداری نیز بهتر است هر روز سر ساعت خورده شوند اما یک مقدار جای مانور هم دارند. برای مثال اگر فرد هر شب سر ساعت ۹ قرص می خورد و یک شب آن را فراموش کند و فردا صبح یادش بیفتد می تواند قرص فراموش شده را میل کند و شب سر ساعت ۹ طبق روال عادی به مصرف قرص ادامه دهد. اما اگر بیشتر از ۲ روز فراموش کند دیگر فایده ای ندارد و باید آن ماه همزمان از یک روش جلوگیری دیگر نیز استفاده کند.

بعد از ۳ ماه آزمایش چربی و قند خون بدهید

این داروها گاهی اوقات سردردهای میگرنی را تشدید می کنند یا حتی به وجود می آورند زیرا پروژسترون باعث احتباس آب در بدن می شود. استروژن موجود در قرص نیز گاهی اوقات باعث بزرگ تر و دردناک شدن سینه ها می شود. اگر بیمار می خواهد قرص را طولانی مدت مصرف کند حتما باید ۳ ماه بعد از شروع مصرف، سطح چربی های بدنش از جمله کلسترول و تری گلیسیرید و همچنین قند خونش را اندازه گیری کند زیرا این قرص ها در تعداد کمی از افراد می تواند باعث افزایش چربی ها و قند خون شوند که اگر این مشکلات با رژیم غذایی همزمان، اصلاح نشوند باید مصرف قرص قطع شود.

فقط برای موارد اورژانسی!

قرص های اورژانسی یا «Morning After Pills»در گذشته بیشتر از نوع HD بودند، درحال حاضر قرص های پروژسترونی به نام لونژیل موجود هستند که فقط پروژسترون دارند. طریقه مصرف شان هم به این صورت است که یک عدد بعد از رابطه جنسی و یک عدد ۱۲ ساعت بعد خورده می شود. این داروها فقط در ۷۲ ساعت اول بعد از مقاربت قابل استفاده هستند و هرچه زودتر مصرف شوند تاثیرگذاری شان هم بیشتر است. مصرف این قرص ها باید محدود باشد چون درصد موفقیت شان در حد ۸۵ درصد است و اصلا جلوی تخمک گذاری را نمی گیرند بلکه سطح هورمون را بالا می برند و بعد سطح هورمون دوباره پایین آمده و یک قاعدگی اتفاق می افتد، درنتیجه بارداری رخ نمی دهد. بهتر است خانم هایی که رابطه دارند این قرص را در منزل داشته باشند تا اگر کاندوم پاره شد یا خوردن قرص ضدبارداری فراموش شد بتوانند از آن استفاده کنند.

خطر سقط جنین

برخی افرادی که برای مدت طولانی از قرص های ضدبارداری استفاده می کنند بعد از قطع قرص دچار عادت ماهانه نشدن یا آمنوره بعد از قطع قرص می شوند زیرا یکی از مکانیسم های اثر قرص ها بالا بردن هورمون شیر یا پرولاکتین است. قاعدگی ها معمولا باید چند ماه بعد از قطع قرص برگردند و اگر برنگردند یعنی تخمک گذاری انجام نمی شود و شانس بارداری کم می شود. در این صورت فرد باید حتما از لحاظ هورمونی بررسی شود. اما اگر قرص برای مدت کوتاه استفاده شود معمولا این حالت رخ نمی دهد. مصرف طولانی مدت باعث می شود ضخامت آندومتر آنقدر نازک شود که گاهی اگر بارداری هم اتفاق بیفتد منجر به سقط می شود.

بالای ۴۰ سال با احتیاط

معمولا بدن همه افراد به قرص ها یکسان جواب نمی دهد. ممکن است یک نفر بیشتر با یاز سازگاری داشته باشد و فردی دیگر با یاسمین یا دیان و ... بنابراین باید قرص ها را امتحان کرد. در هر صورت بهتر است در مرحله اول از داروهای جدید مثل یاز، یاسمین، دیان، مارولون و ... استفاده کرد و بعد اگر مشکلی بود نوع قرص را عوض کرد. لازم به ذکر است که سیگاری های بالای ۳۵سال بهتر است اصلا از قرص های ضد بارداری استفاده نکنند. همچنین در افراد بالای ۴۰سال باید خیلی با احتیاط تجویز شوند.

بیشتر از ۴ سال مصرف نکنید!

استفاده از این قرص ها به مدت طولانی و بدون توقف اصلا توصیه نمی شود. همانطور که ذکر شد این قرص ها حاوی هورمون اتینیل استرادیول هستند. در واقع گروه اتینیلی که به این استردیول اضافه شده است باعث می شود هورمون به مدت طولانی در بدن باقی بماند، یعنی اگر قرصی امروز قطع شود چند ماه طول می کشد تا کل دارو از بدن خارج شود و از آنجایی که این هورمون می تواند تحریک کننده سرطان سینه باشد توصیه می شود قرص با فواصل ۳ ماهه استفاده و یک ماه توقف یا ۶ ماهه استفاده و ۲ ماه توقف مصرف شود. درکل استفاده از قرص بیشتر از ۴ سال به خصوص به طور ممتد خیلی توصیه نمی شود.

کم خونی از بیماری های شایع در بارداری است که اغلب موجب مشکلاتی در مادر نظیر سرگیجه، ضعف و بی حالی، بی حوصلگی، تپش قلب و کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن و در نتیجه ابتلا به بیماری های مختلف ویروسی و باکتریایی می شود. شایع ترین علت کم خونی در بارداری، فقر آهن و از دست دادن خون به صورت خونریزی (حین زایمان یا حین سقط) است.

بیماری کم خونی ناشی از فقر آهن بیش از هر چیز به رژیم معمولی فرد ارتباط دارد؛ یعنی در کسانی که به طور معمول از رژیم های غذایی که حاوی آهن کمتری است استفاده می کنند، به دلیل کاهش ذخیره آن در بدنشان در بارداری بیشتر مبتلا به کم خونی فقر آهن می شوند. غذاهایی مثل گوشت قرمز، شیر و تخم مرغ حاوی آهن قابل جذب بوده و وجود این مواد غذایی در غذای روزانه فرد لازم است.

حتی در کسانی که ذخیره آهن کافی دارند نیز در طول دوران بارداری به دلیل نیازهای مادر و جنین به این ماده معدنی باید در نیمه دوم بارداری، مادر از این ماده معدنی (علاوه بر غذاهای مناسب) به صورت مکمل استفاده کند.
در کل در دوران بارداری، مادر و جنین به ۱۰۰۰ میلی گرم آهن نیاز دارند که این میزان بیش از کل ذخیره طبیعی بدن یک انسان سالم است. پس حتی کسانی که کوچک ترین مشکل کم خونی ای ندارند، باید در نیمه دوم بارداری مصرف روزانه آهن مکمل به میزان ۳۰ میلی گرم در روز را شروع کنند، زیرا در این زمان از بارداری به دلیل خون سازی جنین و مادر نیاز هردو به آهن فوق العاده زیاد می شود.

از طرفی در صورت کم خونی مادر احتمال رشد کم جنین و وزن کم حین تولد نوزاد وجود دارد. جالب است بدانیم که حتی در شدیدترین نوع کم خونی مادر، هموگلوبین جنین در حد طبیعی باقی می ماند؛ یعنی به قیمت آسیب به مادر، جنین از کم خونی در امان می ماند. نکته مهم دیگر این که در صورت وجود کم خونی شدید مادر، احتمال ابتلای او به عفونت های شدید بعد از زایمان افزایش می یابد.

در مواردی که مادر به دلیل سوء هاضمه یا دلایل دیگر نمی تواند از مکمل خوراکی آهن در بارداری استفاده کند و دچار کم خونی شدید فقر آهن باشد، می توان از آهن تزریقی استفاده کرد و برای تامین ذخایر آهن باید تا ۳ ماه درمان کم خونی ادامه یابد. برای تشخیص بیماری از شاخص هموگلوبین دربررسی آزمایشگاهی خون استفاده می شود؛ اگر در ۳ ماهه اول و سوم هموگلوبین زیر ۱۱ و در ۳ ماهه دوم زیر ۵ / ۱۰ باشد بیمار دچار کم خونی است اما برای تشخیص علت کم خونی نیاز به آزمایشات بیشتری است، زیرا کم خونی فقر آهن تنها یکی از علل کم خونی در بارداری است و علل دیگری مثل کمبود ویتامین ب ۱۲، کمبود اسید فولیک و انواع تالاسمی ها می تواند علل دیگر کم خونی باشد.

دکتر ثریا عالمی
جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان